نوآوری‌ها در فرم ذهنی «غزل فرم» و «غزل مینی‌مال»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

Masters. Literary researcher

چکیده

هر اثر ادبی از دو فرم کلی به نام قالب (بیرونی) و فرم درونی (ذهنی) سامان یافته است. فرم ذهنی به‌عنوان یکی از ارکان اساسی شعر عبارت است از محیطی که شعر در آن حرکت می­کند و پیش می­رود و اشیا و احساس را با خود همراه دارد و خواننده بر انسجام و پیوند عناصر آن در سرتاسر متن با هم‌دیگر توجه دارد. فرم ذهنی نوعی چینش ساختار و شکل­دهی به محتوای هر اثر ادبی اعم از روایت، ایماژ و معانی بوده که بسیار فراتر از قالب و شکل ظاهری شعر است. فرم­های ذهنی متفاوت، باعث نو­آوری در غزل با -وجود اشتراک ساختار گرافیکی غزل- می­شوند. نوآوری و شکستن هنجارهای عادی و متعارف در فرم شعر، از جمله شگردهایی است که شاعر برای آفرینش شعر خود، از آن بهره می­گیرد و صاحب سبکی خاص در شعر می­گردد. آرش آذرپیک و محمدسعید میرزایی از غزل‌سرایان معاصری هستند که برای حیات بخشیدن به زنجیرة کلام خود با انواع نوآوری­ها در فرم ذهنی غزل، به گونه­های متنوع هنرنمایی کرده­اند. در این پژوهش که با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌ای صورت گرفته؛ انواع فرم­های ذهنی در غزل مینی‌مال آرش آذرپیک و غزل فرم سعید میرزایی که باعث نوآوری­های متنوع در غزل ادبیات ایران شده مورد کندوکاو قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Innovations in the mental form "Ghazal Form" and "Ghazal Minimal" based on Lyrics of Mohammad Saeed Mirzaei and Arash Azarpik

نویسنده [English]

  • Nahid Seydi
Masters. Literary researcher
چکیده [English]

Each literary work is organized from two general forms called form (external) and internal form (mental). Mental form, as one of the basic elements of poetry, is the environment in which poetry moves and progresses and brings with it objects and feelings, and the reader pays attention to the coherence and connection of its elements throughout the text. Mental form is a kind of arrangement of structure and shaping the content of any literary work, including narrative, image and meanings, which goes far beyond the form and appearance of poetry. Despite the commonality of the graphic structure of the Ghazal, different mental forms cause innovation in it. Innovation and breaking the norms in the form of poetry are among the tricks that the poet uses to create his poetry and acquires a special style in poetry. Arash Azarpeyk and Mohammad Saeed Mirzaei are contemporary lyricists who have performed in various ways to enliven their chain of speech with various innovations in the mental form of Ghazal. In this research, which has been done by descriptive-analytical method and using library resources; Various mental forms will be explored in Arash Azarpeyk's Minimal Ghazals and Saeed Mirzaei Form Ghazals, which has caused various innovations in Iranian literary Ghazals.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghazal Form
  • Minimal Ghazal
  • Contemporary Ghazal
  • Mental Form Ghazal
  1.   کتاب‌ها

    1. آذرپیک، آرش (1397)، دوشیزه به عشق بازمی‌گردد، کرمانشاه: دیباچه
    2. آذرپیک، آرش (1383)، لیلازانا-دختر اسطوره‌های سرزمین من، قم: سورة مهر.
    3. آذرپیک، آرش؛ اهورا، هنگامه؛ مسیح، نیلوفر (1396)، چشم‌های یلدا و کلمه کلید جهان هولوگرافیک، تهران: روزگار.
    4. آذرپیک، آرش (1399)، و آنگاه شیخ اشراق عاشق می‌شود، تهران: مهر و دل.
    5. امامی، سعید (1383،7 آبان)، نقدی بر کتاب لیلا زانا، روزنامة سیاست روز.
    6. براهنی، رضا (1377)، طلا در مس، تهران: زمان.
    7. پورنامداریان، تقی (1381)، سفر در مه، تهران: نگاه، چاپ دوم.
    8. حسن‌لی، کاووس (1398)، گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث، چاپ پنجم.
    9. حسن‌لی، کاووس (1391)، گونه­های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث، چاپ سوم.
    10. داد، سیما (1392)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ ششم، تهران: مروارید.
    11. دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامة دهخدا دورة کامل (16) جلدی، تهران: دانشگاه تهران.
    12. زرقانی، مهدی (1394)، چشم‌انداز شعر معاصر ایران، جریان‌شناسی شعر ایران در قرن بیستم، تهران: ثالث.
    13. ساکی، بهمن (1397)، فرهنگ گونه‌های نوپدید در شعر معاصر فارسی، تهران، عصر داستان.
    14. شفیعی‌کدکنی، محمد‌رضا (1373)، موسیقی شعر، تهران: آگاه، چاپ چهارم.
    15. شمیسا، سیروس (1390)، راهنمای ادبیات معاصر، تهران: میترا.
    16. شیری، قهرمان (1391)، ابهام، فریاد ناتمام، همدان: دانشگاه ابوعلی سینا.
    17. مافی، حسین (1398)، بررسی سیر تحول غزل معاصر، تهران: فصل پنجم.
    18. محمدی، حمزه (1400)، مبانی ادبی عریانیسم (دکترین‌های ادبی آرش آذرپیک در مکتب عریانیسم از سال 1376 تا 1400)، تهران: امید سخن.
    19. مظفری، ساوجی، مهدی (1391)، از نو غزل، تهران: سوره مهر، چاپ دوم.
    20. میرزایی، محمدسعید (1393/الف) مرد بی‌مورد، تهران: نیماژ، چاپ سوم.
    21. میرزایی، محمدسعید (1393/ب) درها برای بسته شدن آفریده شد، تهران: نیماژ.
    22. میرزایی، محمد سعید (1395)، فرجام (مجموعه غزل)، تهران: چشمه.
    23. میرزایی، محمدسعید (1394)، یک زن کامل، تهران: نیماژ.
    24. نوروزعلی، زینب (1400)، آنتولوژی زبانه‌نویسان ایران، تهران: شاپرک سرخ.

    مقاله‌ها

    1. آذرپیک، آرش (1398)، از وحشت تا فرم، وزن دنیا (رسانة شعر ایران) شمارة 4 237 -239.
    2. ارجی، علی‌اصغر (1390)، از شعر روایی تا روایت شاعرانه، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، 34-41.
    3. حسن‌لی، کاووس (1385)، نوآوری در غزل، در فصل‌نامة شعر، سال چهاردهم، شمارة 46، 27 -34.
    4. شریفیان، مهدی، پوینده‌پور، اعظم (1378)، ذهن و زبان سیمین بهبهانی، پیک‌نور، علوم ‌انسانی، دورة 8، شمارة 2، 152 - 164.