سیر تکاملی غزل از «تغزل» در مکتب خراسانی تا «مینی‌مال تغزلی»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

این قالب از شعر پارسی قدمتی طولانی دارد که در طول تاریخ ادبیات فارسی توانسته پابه‌پای ذوق ایرانی حرکت کند البته بعد از شکل‌گیری شعر نو و بعدها شعر سپید عقیده بر این بود که غزل دیگر نتواند حرفی برای گفتن داشته باشد اما این قالب از شعر نو و سپید وام گرفته و توانست بار دیگر زندگی تازه‌ای را از سرگیرد. سرچشمۀ غزل از تغزل است و تغزل که فرزند مکتب خراسانی است با گذشت زمان، آرام آرام صیقل یافت؛ با سنایی به رسمیت شناخته شد و با سعدی، حافظ و مولانا به معنای واقعی کلمه غزل شد. بدون تردید در سایة استقلال فکری و اندیشه و رها شدن از قید زنجیرهای قطعیت فرآیند تازه‌ای از چینش کلمات در اشعار نمود پیدا کرد که غزل نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در نهایت با غزل مینی‌مال در مکتب عریانیسم، شاعر بدور از تکلف و پوشیده سخن گفتن، در نهایتِ برهنگی واژه‌ها و در سایة ایجاز کلام به غزل جانی دوباره بخشید در جریان این مقاله با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌ای و با روش توصیفی - تحلیلی به چگونگی پیدایش غزل، نحوة دگردیسی آن از ادوار گذشته تا عصرحاضر و همچنین به بررسی نو آوری‌های آن در مکتب اصالت کلمه پرداخته می‌شود.

کلیدواژه‌ها


  1. کتاب‌ها

    1. آذرپیک، آرش (1383)، لیلا زانا دختر اسطوره‌های سرزمین من، قم: مؤلف.
    2. آذرپیک، آرش (1397) دوشیزه به عشق باز می‌گردد، کرمانشاه: دیباچه.
    3. آذرپیک، آرش (1399)، و آن‌گاه شیخ اشراق عاشق می‌شود، تهران: مهر و دیباچه.
    4. پرهام، سیروس (1360)، رئالیسم و ضد رئالیسم در ادبیات، تهران: آگاه.
    5. ررافائل، ماکس (1357)، تاریخ رئالیسم، ترجمة محمدتقی فرامرزی، شاه‌آباد: شباهنگ، چاپ دوم.
    6. شمیسا، سیروس (1370)، سیر غزل فارسی، تهران: فردوس، چاپ سوم.
    7. شمیسا، سیروس (1383)، سبک شناسی شعر، تهران، نشر میترا.
    8. شمس قیس رازی، شمس الدین محمد(1338)، المعجم فی معاییر اشعارالعجم، به کوشش محمد تقی مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران.
    9. صفا، ذبیح الله (1364)، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: فردوسی.
    10. غلامی، رحمت (1398)، دوست داشتنت اتفاق است؛ می‌افتد، مجموعه غزل، تهران: نودا.
    11. کریمی، سمیه (1401)، تطور غزل دَری از آغاز تا دقیقۀ اکنون، در دست چاپ.
    12. محمدی، حمزه (1400)، دکترین‌های ادبی آرش آذرپیک در مکتب عریانیسم از سال 1376تا 1400، تهران: امید سخن.
    13. مسیح، نیلوفر (1400)، نقد رئالیستی اجتماع در بافت تغزلی غزل مینی‌مال و گفتار، سایت مکتب اصالت کلمه.
    14. نوربخش، مرتضی (1396)، در کوچه های غزل، تهران: سورۀ مهر.

    مقاله‌ها

    1. عبدی‌مکوند؛ اسماعیل، ماهی‌زاده، شقایق (1397)، واکاوی تمثیل در غزل معاصر ایران، فصل‌نامۀ تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شمارۀ سی و هفتم، 8 - 22.
    2. مهدی‌پور، پریسا (1392)، مکتب وقوع یا واسوخت، سبک رایج در اشعارقرن دهم هجری، مجموعه مقالات هفتمین همایش پژوهش‌های ادبی، 1723- 1728.

     

دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1401
صفحه 187-206
  • تاریخ دریافت: 24 فروردین 1401
  • تاریخ بازنگری: 10 اردیبهشت 1401
  • تاریخ پذیرش: 10 اردیبهشت 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 10 اردیبهشت 1401