رویکردی انتقادی به مقولة زن در ادبیات از سنت تا اکنون

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی دانشگاه پیام نور

چکیده

در ادبیات سنتی، مدرن و پست‌مدرن، همواره بامقوله­ای به نام زن روبه­رو بوده­ایم. زن در ادبیات کلاسیک ما معشوقی بود با قدی هم‌چو سرو، ابروانی کمان و... که در بهترین حالات عاشق او را در می‌خانه و خرابات ملاقات می‌کرد. در دورة مدرن و به نسبت کمتر از آن در دورة پست‌مدرن، زنان شاعر رویکردهایی انتقادی را نسبت به‌جایگاه زن در ادبیات و جامعه در پیش گرفتند. نکتة حائز اهمیت آنکه جامعه و به تبع آن ادبیات، از دیرباز زن را به‌عنوان ابزاری در دست جامعه و شعر پنداشته­ و همواره دربارة آن نگاشته­اند؛ اما رویکرد فرافمینیسم در جامعه و ادبیات با رویکردی انتقادی نسبت به تمام دوگانه­انگاری­ها و ابزارپنداری­ها نسب به زن، دیدگاه انتقادی فرااومانیسم را ارائه می­دهد که در آن زن نیمة عاشقانة انسان در زمین نگریسته می­شود و در ادبیات، به خصوص در ادبیات طبیعت‌گرا، به زن اجازه داده می­شود بدون انکار، رد و تحقیر نیمة دیگر انسان یعنی مرد؛ به‌عنوان کاراکتری مستقل و بدون واسطه در جامعه و شعر ظهور و نمود یابد بدون آنکه پیشاپیش دچار پیش­فرض­ها، انتقادها، قضاوت­ها و... باشد. این مقاله که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌ای گردآوری شده؛ به‌دنبال بررسی تقابل جایگاه زن در ادبیات از سنت تا فرافمنیسم درمی‌یابد که فرافمنیسم رویکردی انتقادی است به تمام نگره‌های زن ابزاربین و زن کالا‌بین در دوره‌های سنت، مدرن و پست‌مدرن.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Critical Approach to” Women” in Literature from Tradition to Fara- Feminism

نویسنده [English]

  • Arezoo Moradi
Payame Noor University
چکیده [English]

In traditional, modern and postmodern literature, we have always encountered a category called woman. In our classical literature, a woman was a beloved with the same height as a cypress, eyebrows like a bow, etc., who in the best of circumstances met her lover in a pub. In the modern period and to a lesser extent in the postmodern period, women poets took critical approaches to the position of women in literature and society. It is important to note that society and, consequently, literature have long regarded women as a tool for society and poetry and have always written about them; But the approach of post-feminism in society and literature, with a critical approach to all dualisms and instrumentalists about women, presents a critical view of post-humanism in which women are seen as the romantic half of human on earth and in literature, especially in naturalistic literature, women are allowed to without denying, rejecting and humiliating the other half of human, that is the man; appear as an independent and unmediated character in society and poetry without having to deal with presuppositions, criticisms, judgments, etc. This article is a descriptive-analytical method compiled using library resources, aims to enable each of the male and female phenomena in literature to have an independent presence in the text immediately and independently of all ideological and theological views, and to narrate themselves in the world of text.The aim is to enable each of the male and female phenomena in literature to have an independent presence in the text immediately and independently of all ideological and theological views, and to flow in the text and to narrate themselves in the world of text

کلیدواژه‌ها [English]

  • Woman
  • Farazan
  • Feminism
  • Frafinism
  • Fraumanism
  • Frasent
  • Naturalist Literature
  1. کتاب‌ها

    1. ابومحبوب، احمد (۱۳۸۲)، گهوارة سبز افرا زندگی و شعر سیمین بهبهانی، تهران: ثالث.
    2. آذرپیک، آرش؛ اهورا، هنگامه، مسیح، نیلوفر (1396)، چشم­های یلدا و کلمه کلید جهان هولوگرافیک، جلد نخست، تهران: روزگار، چاپ سوم.
    3. آذرپیک، آرش؛ اهورا، هنگامه، مسیح، نیلوفر (1396)، چشم­های یلدا و کلمه کلید جهان هولوگرافیک، جلد دوم، تهران: روزگار، چاپ سوم.
    4. انصاف­پور، غلامرضا (1386)، حقوق و مقام زن در شاهنامة فردوسی، تهران: وزارت فرهنگ و هنر.
    5. تسلیمی، علی (1398)، نقد ادبی- نظریه­های ادبی و کاربردی آنها در ادبیات فارسی، تهران: اختران، چاپ هفدهم.
    6. دوبووار، سیمون (1400)، جنس دوم، ترجمة قاسم صنعوی، جلد دوم، تهران: توس، چاپ هفدهم.
    7. رشیدی، علی؛ همتی،آریو (1400)، جنبش ادبی 1400، تهران: مهر و دل.
    8. ریگبی، کیت (1392)، نقد بوم­گرا مجموعه مقالات دربارة نقد بوم­گرا، گردآوری زهرا پارساپور، ترجمة عبدااله نوروزی، حسین فتح‌علی، تهران: پژوهش‌گاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی.
    9. سیمای زن در شعر حافظ به نقل از پایگاه خبری سمیارنا.
    10. صیدی، یلدا (1398)، توفان­تر از تبسم-عاشقانه­های یک فرااندیش جوان-، تهران: اریکه سبز.
    11. صیدی، یلدا (1400)، جنبش جهانی شعر سبز از مکتب ترالیبیسم تا جنبش ادبی-فلسفی 1400، تهران: امید سخن.
    12. فردمین، جین (1383)، فمینیسم، ترجمة فیروزه مهاجر، تهران: آشیان.
    13. کانر، ملوین (1400)، و سرانجام زنان، ترجمة حسن‌علی رونقی، تهران: روشن‌گران و مطالعات زنان.
    14. کلیگز، مری (1399)، درسنامة نظریة ادبی، ترجمة جلال سخنور؛ الاهه دهنوی؛ سعید سبزیان، تهران: اختران، چاپ سوم.
    15. مشرف آزاد تهرانی، محمود (۱۳۸۴)، پریشادخت شعر، زندگی و شعر فروغ فرخزاد، جلد۱، تهران: ثالث.
    16. مولانا، مثنوی معنوی، دفتر دوم بخش ۳۵.
    17. نرسیسیانس، امیلیا (1383)، مردم­شناسی جنسیت، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور.
    18. وهاب­زاده، رحمت (1397)، «جایگاه زن در ادبیات فارسی ایران (با نگاهی به ادبیات کلاسیک و مدرن)»، دومین کنفرانس ملی دانش و فناوری روان‌شناسی، علوم تربیتی و جامعه شناسی ایران.

    مقاله‌ها

    1. احمدی، حمید (۱۳۸۴)، «زن در شعر شاملو»، ویژه‌نامة فصل‌نامة گوهران، ­جلد۲، شمارة ۹ و ۱۰، ۲۵۰ - 265.
    2. آذری، پراو (1391)، «مشخصه­های زبان و روایت‌زنانه در داستان­های نویسندگان زن»، ماه‌نامة کتاب ماه ادبیات، پیاپی 175، شمارة 61، 29 -38.
    3. جودی نعمتی، اکرم (1380)، «زن در آینة شعر فارسی»، فصل‌نامة مطالعات راهبردی زنان، سال سوم، شمارة 12، 1-14.
    4. عنایت، حلیمه؛ فتح­زاده، حیدر (1388)، «رویکردی نظری به مفهوم اکوفمینیسم»، مطالعات جامعه­شناسی، سال دوم، شمارة 5، 45-63.
    5. هاشمی، محموده، (۱۳۷۰)، «مقام زن در شاهنامه فردوسی»، فصل‌نامه دانش، شمارة ۲۷و۲۸، 75 -97.
    6. واعظ، لیدا؛ صادق­زاده، محمدحسن (۱۳۸۴)، «چهار شاعر زن معاصر»، ماه‌نامة حافظ، شمارة ۲۱، ۷۴ -۷۹.