هستی‌شناسی «غزل‌واژه» و تبارشناسی آن در غزل نوین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس مدیریت دولتی. پژوهشگر و مولف ادبی

چکیده

مینی‌مالیسم یکی از مظاهر مدرنیسم در جهان است که در ادبیات داستانی و شعر نفوذ کرد و حوزه‌هایی از ادبیات را به خود اختصاص داد. از جمله در ادبیات ایران در دهۀ هفتاد سبب شکل‌گیری چندین ژانر، داستان مینی‌مال، شعر مینی‌مال، غزل مینی‌مال، واژانه و... شد. وجه مشترک این ژانرها مینی‌مال بودن درحد افراط است. چنانچه در دهۀ هشتاد با فراروی از غزل مینی‌مال، و ژانر واژانه، و هم‌افزایی این دو ژانری متفاوت از غزل با عنوان «غزل‌واژه» توسط هنگامه اهورا شکل گرفت که سبب ایجاد تحولات فرمی، ساختاری، محتوایی و زبانی شد. لذا می‌توان گفت غزل در دهۀ هشتاد نیز از تأثیر مدرنیسم در امان نماند. در این نوشتار پس از معرفی مینی‌مالیسم، غزل مینی‌مال و ژانر واژانه، به تفصیل تأثیر مینی‌مالیسم بر غزل را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدیم که «غزل‌واژه» از جمله‌محوری در غزل فراروی کرده است و نحو سالم و حتّی شکستۀ دستور زبان را شدیداً به حاشیه رانده است؛ هم‌چنین ساختار غزل تحت تأثیر نگرش کلمه-شهروندی که از مظاهر مدرنیسم است از شاه‌بیت‌محوری غزل کلاسیک و حتّی روایت در غزل (غزل-روایی) مدرن فراروی کرده و هر کلمه خود روایتی است که در نهایت کلان روایت غزل را سامان می‌دهد؛ نیز غزل از نوعی فرم ذهنی و منطق واژانه‌ای تبعیت می‌کند که در طول این نوشتار به تفصیل زبان، ساختار، زبان و محتوای این نوع غزل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A study of word-oriented metapoetry in the school of word originalityGhazalvazheh (An invented word by Hengameh Ahura -The school of word originality)

نویسنده [English]

  • tahere ahmadi
Public Management Expert. Researcher and literary author
چکیده [English]

Minimalism is one of the manifestations of modernism in the world that has penetrated into and has taken over areas of literature. For example, in Iranian literature in the seventies, several genres were formed including minimal stories, minimal poems, minimal Ghazal, Vazhaneh, and so on. The common denominator of these genres is that they are extremely minimalist. If in the eighties, with the advent of minimal Ghazal, Vazhaneh genre and the synergy of the two, a different genre of Ghazal called " Ghazalvazheh" was formed by Hengameh Ahura, which caused formal, structural, content and linguistic changes. Therefore, it can be said that Ghazal in the eighties were not safe from the influence of modernism. In this descriptive-analytical study, after introducing minimalism and minimal Ghazal and Vazhaneh genre, we examined in detail the effect of minimalism on Ghazal and came to the conclusion that Ghazalvazheh, has gone beyond being sentence-centered and has severely marginalized the healthy and even broken grammar of the grammar. Also, the structure of Ghazal is influenced by the word-citizen attitude, which is one of the manifestations of modernism transcends the “Shah beyt” in classic Ghazal and even the narration in the modern Ghazal (Ghazal-narration) and each word is a narration that ultimately organizes the narration of the Ghazal. Ghazal also follows a kind of mental form and Vazhaneh logic. During this article, the language, structure and content of this type of Ghazal will be examined in detail.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Minimalism
  • Minimal Ghazal
  • Vazhaneh
  • Ghazalvazheh
  1. کتاب‌ها

    1. احمدی، طاهره (1400)، فرازن، پرنسس معابد کامبادن، تهران: ماهواره.
    2. آذرپیک، آرش (1399)، و آنگاه شیخ اشراق عاشق می‌شود، تهران: مهر و دل.
    3. امین‌پور، قیصر (1383)، سنت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی و فرهنگی.
    4. براهنی، رضا (1371)، طلا در مس، جلد اول، تهران: نویسنده.
    5. پورنامداریان، تقی (1380)، در سایۀ آفتاب، تهران: سخن.
    6. داد، سیما (1392)، فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید، چاپ ششم.
    7. دلبری، حسن (1392)، تطور غزل فارسی دهۀ 60،70،80، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه فردوسی مشهد دانشکدة ادبیات و علوم انسانی
    8. ساکی، بهمن (1388)، از حنجرۀ کارون، خوزستان: نیلوفران.
    9. ساکی، بهمن (1397)، فرهنگ گونه‌های نوپدید در شعر معاصر فارسی، تهران: عصر داستان.
    10. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1380)، ادوار شعر فارسی، تهران: سخن.
    11. طیب، محمود (1389)، و تو را شنیدم روزی که اتفاق افتادی، تهران: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس.
    12. علی‌پور، مصطفی (1378)، ساختار زبان شعر امروز، تهران: فردوسی.
    13. قیس رازی، شمس‌الدین (1388)، المعجم فی المعایر اشعار العجم، تهران: علم.
    14. مافی، حسین (1398)، بررسی سیر تحول غزل معاصر از مشروطه تا پست مدرن، تهران: فصل پنجم.
    15. مسیح، نیلوفر (1400)، جنس سوم عاشقانه‌های یک فرازن، کرمانشاه: دیباچه.
    16. میرصادقی، میمنت (1376)، واژه‌نامۀ هنر شاعری، تهران: کتاب مهناز، چاپ دوم.
    17. هاشمی، شبنم (1400)، بانوی واژه‌ها، کرمانشاه: دیباچه.
    18. همتی، آریو؛ رشیدی، علی (1400)، جنبش 1400 عریانیسم (آنتولوژی فراشعر نویسان مولتی فونیک)، تهران: مهر و دل.
    19. واعظ کاشفی، ملاحسین (1369)، بدایع‌ الافکار فی صنایع الاشعار، مصحح: میرجلال‌الدین کزازی، تهران: مرکز.

    مقاله‌ها

    1. ارجی، علی اصغر (1390)، از شعر روایی تا روایت شاعرانه، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، بهار، شمارة 3، 34 -43. 
    2. سوری، پوریا (1398)، گزارش اقلیت، ماه‌نامة شعر ایران وزن دنیا، شمارة4، 214 - 220.
    3. مالمیر، تیمور (1388)، «ساختار منسجم غزلیات حافظ»، مجلۀ فنون ادبی، دانشگاه اصفهان، سال اول، 41 - 56.

    روزنامه‌ها

    1. اهورا، هنگامه (1383)، روزنامة ندای جامعه، کرمانشاه: مهر، شمارة 96.
    2. اهورا، هنگامه (1381)، روزنامة ندای جامعه، (سنقر) آذر، شمارة 42.
    3. اهورا، هنگامه (1385)، روزنامة غرب (کرمانشاه) بهمن، شمارة 77.
    4. اهورا، هنگامه (1388)، روزنامة بیستون (کرمانشاه) فروردین، شمارة 1004.