اکوفمینیسم و فرافمینیسم در ادبیات طبیعت‌گرا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد دانشگاه رازی کرمانشاه. ایران

2 اندیشکده کلمه گرایان ایران

چکیده

در بررسی رویکردهای ادبی و خلق سیستم‌های نگرشی و نگارشی، با چهار انگارة سیستم‌های کاهشی- افزایشی، سیستم‌های التقاطی، سیستم نماها، سیستم افزایشی- انضمامی رو‌به رو هستیم. آرش آذرپیک ضمن ارائة این تقسیم‌بندی، عامل آن را کشف و ارائة افقی، پراگماتیک و همچنین پروبلماتیک توسط این انگاره می‌داند؛ لذا در این مقاله با بیان و بررسی این چهار سیستم بیان خواهیم کرد که رویکرد اکوفمینیسم رویکردی التقاطیست که همواره در تلاش است زن و زمین را پدیدارهایی ستمدیده در سیستم‌های مردسالارانه قلمداد کند. رویکرد انتقادی فرافمینیسم با عنایت به سیستم افزایشی- انضمامی فراتر از تمام چهارچوبه‌های بستة زن‌محورانه و مردمحورانه در پی ارائة تقسیم‌بندی انواع سوژه از دیدگاه آذرپیک بوده و معتقد است اکوفمینیسم تنها با تغییر سوژة مرد به سوژة زن، در تلاش است در ساحتی دیگر و با دیدی زنانه‌محورانه تمام هستی‌مندان –از جمله زمین- را در رویکردی سلسله‌مراتبی فصل‌بندی کند. در ادبیات طبیعت‌گرا با توجه به دو رکن بنیادین «عدم هرگونه ثنویت‌گرایی» و «عدم هرگونه صفت‌دهی»، اصل و بنیان زمین‌سوژگی در عریانیسم مطرح میشود. زمین‌سوژگی رویکردیست انتقادی به تمام انگاره‌هایی که در آن انسان به عنوان سوژة فاعل شناسا –که همواره در پی ارزش‌گذاری است- شناخته می‌شود. در این مقاله که به شیوة توصیفی تحلیلی و با استفاد از منابع کتاب‌خانه‌ای انجام گرفته؛ ادبیات طبیعت‌گرا با عنایت به رویکرد جنس سوم و بیان نگره‌های زنانه‌نگرِ انسان‌محورانه و مردانه‌نگرِ انسان‌محورانه بررسی می‌شود.

کلیدواژه‌ها