بررسی تطبیقی داستان شاه سیاه‌‌پوش از هفت‌‌پیکر نظامی و داستان آدم (ع)

میرهاشمی, سیدمرتضی; گراوند, اکبر; بیرانوند, یوسف علی

بررسی تطبیقی داستان شاه سیاه‌‌پوش از هفت‌‌پیکر نظامی و داستان آدم (ع)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، ایران.

² کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه خوارزمی، ایران.

³ دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی

چکیده

قصّه‌‌های مقدّس به صورت ناخودآگاه بر نحوۀ داستان‌‌پردازی انسان تأثیر می‌‌گذارند. از جملۀ این قصّه‌‌ها، قصّۀ حضرت آدم (ع) است که در ادیان ابراهیمی و به‌‌ویژه اسلام به تفصیل بیان شده است. این قصّه بر ذهن نظامی تأثیر داشته است؛ به گونه‌‌ای که داستان شاه سیاه‌‌پوش از منظومۀ هفت‌‌پیکر را تحت تأثیر آن سروده است. در این پژوهش بر آن شدیم که با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی و تطبیق بن‌‌مایه‌‌های مشترک و شخصیت‌‌های مشابه دو داستان شاه سیاه‌‌پوش در هفت‌‌پیکر نظامی و داستان آدم (ع) در روایات دینی و ادبی بپردازیم. بعد از بررسی این دو روایت بدین نتایج دست یافتیم: بن‌‌مایه‌‌های مشترک دو داستان عبارتند از: 1- مکان مشابه 2- لذت یا گناه 3- درخت 4- سرنوشت. شخصیت‌‌های مشابه نیز از این جمله‌‌اند: 1- خداوند و ترکتاز: آن دو قهرمان را بدون سابقۀ آشنایی به خود نزدیک کرده‌‌اند. 2- قصّاب و عزرائیل: این دو کسانی هستند که رشتۀ پیوند قهرمان را با دنیای مادی بریده‌‌اند و او را برای مدّتی با دنیایی سراسر لذّت آشنا کرده‌‌اند. 3- شاه و آدم: این دو هشت ویژگی مشترک دارند: دور افتادن از سرزمین خود، پیروی از هوای نفس، عروج و... .

کلیدواژه‌ها