بررسی تطبیقی «شعر زبان» و «شعر دال»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناسی ارشد. پژوهشگر ادبی

چکیده

نظریة شعر «زبانیت» منتسب به رضا براهنی است که او را در جریان شعر پیش‌رو به شهرت رسانید. شعر زبان دارای نوآوری و هنجارگریزی است. براهنی با تأثیر گرفتن از مکتب غرب و زبان شناسی «دریدا» مدلول را نفی می‌کند و شعرهایش دریک بازی زبانی، بدون ارجاع بیرونی در یک جهان متن- زبان زیست می‌کند. بازی زبانی، جابه‌جایی کلمات و یک سری متون فاقد معنا، وقایعی بود که دراین جهان متن- زبان رخ داد اما شعر دال که یکی از ژانرهای ادبی مکتب اصالت کلمه است بنا بر تئوری «انسان-کلمه» تا کلمه زنده است؛ انسان زنده است و تا انسان زنده است هیچ ساحت هنری از کلمه منسوخ نخواهد شد. هرچه در انسان مکشوف شده پیشاپیش در کلمه وجود و حضور داشته و هر چه در کلمه مکشوف است؛ پیشاپیش در انسان وجود و حضور داشته و این دو سازنده و خالقِ توأمان یک‌دیگرند. لذا در شعر دال کلمه-کاراکتر می‌باشد و در متن نقش آفرینی می‌کند. شعر دال کلمه-کاراکتر می‌باشد. کلمه جان دارد؛ بازیگر است و ایفای نقش می‌کند. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌ای انجام گرفته؛ برآنیم «شعر زبان» رضا براهنی  و «شعر دال» یکی از ژانرهای ادبی مکتب اصالت کلمه را از منظر خاستگاه اندیشگانی و ویژگی‌ها و تفاوت‌های آنها بررسی کنیم.

کلیدواژه‌ها


  1. کتاب‌ها

    1. آذرپیک، علیرضا (1384)، جنس سوم، به اهتمام آرش آذرپیک؛ مهری مهدویان، کرمانشاه: کرمانشاه.
    2. براهنی، رضا (1374)، خطاب به پروانه‌ها و چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم. تهران: مرکز.
    3. حریری، ناصر (1365)، هنر و ادبیات امروز گفت‌وشنودی با احمد شاملو، به کوشش رضا براهنی، بابل: بابل.
    4. مسیح، نیلوفر (1400)، جنس سوم (عاشقانه‌های یک فرازن)، کرمانشاه: دیباچه، 115.
    5. نوروزعلی، زینب (1400)، آنتولوژی زبانه نویسان ایران (خیزش کوتاه نویسان شعر 1400 عریانیسم)، تهران: شاپرک سرخ، ص 167.
    6. همتی، آریو؛ رشیدی، علی (1400)، جنبش ادبی 1400 (آنتولوژی فراشعرنویسان مولتی فونیک)، تهران: مهر و دل، ص 119.

    مقاله‌ها

    1. براهنی، رضا (1378)، چگونه پاره‌ای از شعرهایم را گفتم؟ ماه‌نامة بایا، شمارة 1 و 2، ص 13.
    2. براهنی، رضا (1378)، چگونه پاره‌ای از شعرهایم را گفتم؟، ماه‌نامة بایا، شمارة 3، 25 - 30.
    3. براهنی، رضا (1384)، بخشی از سخنرانی دکتر رضا براهنی در پایان سمینار بزرگ‌داشت، تورنتو، ژوئن 2005، ماه‌نامة بایا، شمارة 37، ص 18.
    4. براهنی، رضا (1384)، نظریة زبانیت در شعر، کارنامه، شمارة 46و47، 13- 16.
    5. خوئینی، عصمت؛ کبکی، مهدی (1395)، بررسی خطاب به پروانه‌ها از منظر دستور زبان، زبان و ادبیات فارسی، سال 24، شمارة 81 ، 120-139.
    6. سوشیان، ستی‌سارا (1400)، روزنامة مهد تمدن، سال8، 29 شهریور، ص 4.
    7. شفق، اسماعیل؛ بحرانی، بلال (1398)، جریان شعر زبان در دهة هفتاد-با تأکید بر شعر رضا براهنی، بوستان ادب، شمارة2، دورة 40، ص2.
    8. شهابی، نگین؛ مازیار، امیر (1399)، ویژگی‌های شکلی (فرمی) شعر رضا براهنی درمجموعة خطاب به پروانه‌ها، ادب فارسی، سال 10، شمارة 2، 235 - 255.
دوره 1، شماره 1 - شماره پیاپی 1
اردیبهشت 1401
صفحه 101-124
  • تاریخ دریافت: 28 فروردین 1401
  • تاریخ بازنگری: 07 اردیبهشت 1401
  • تاریخ پذیرش: 07 اردیبهشت 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 07 اردیبهشت 1401