تقسیم بندی ژانر های دهه هفتاد

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر ادبی

چکیده

طبقه‌بندی و تحلیل ژانرهای شعر فارسی از بحث‌های مهم ادبی است. در دهة هفتاد ایران حضور هم‌زمان سه شاخة مستقل آمریکاگرایان، اروپاگرایان و آوانگاردیست‌های بازگشتی را با خاستگاه‌ متفاوت شاهدیم که هر کدام از اینها نقش مهمی در هدایت فکری و ذوقی شعرا و نویسندگان دهة هفتاد و ادوار بعد از آن داشته و دارند. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌‌ای، این سه گرایش شعری را به تفکیک ژانرهای منشعب بررسی کرده است. آمریکاگرایان، با رضا براهنی و جریان پسامدرن در ایران اعلام حضور کردند. «شعر زبان» براهنی، «پسانیمایی» علی باباچاهی و شاگردان کارگاه براهن، همچنین شعر «متفاوط» محمد آزرم در دهة هشتاد در این گروه‌اند. اروپاگرایان با دو شاخة غزل و شعر آزاد در این دوره فعال بودند. در شاخة غزل با سیمین بهبهانی بنیان‌گذار «غزل نو»، «غزل داستان» و «غزل روایی» و هم چنین جریان شاگردان او در «غزل فرم» با محمدسعید میرزایی، آرش آذرپیک، هومن عزیزی، امیر مرزبان و...، در شعر آزاد، جریان «شعر حرکت» ابوالفضل پاشا از پیروان مکتب باروک در این گروه است. آوانگاردیست‌های بازگشتی، با آغاز عریانیسم و اعلام هزارة عریانیسم در تاریخ اندیشه، به‌همراه بنیان‌گذار آن، آرش آذرپیک به عرصه آمدند. حاصل نگرش آرش آذرپیک، ژانرهای متنوعی اعم از «واژانه»، «غزل مینی‌مال»، «فراشعر»، «فرافرم»، «نوقلندرانه» و بیش از سی ژانر دیگر تا لحظة اکنون می‌باشد. از پیروان نحلة ادبی فلسفی آرش آذرپیک می‌توان به طاهره احمدی، آسو اوستا، هنگامه اهورا، ستی‌سارا سوشیان، رابعه شمس، زرتشت محمدی، نیلوفر مسیح، آریو همتی، شهریار میرزاپور و...  اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها


  1. کتاب‌ها

    1. آذرپیک، آرش (1397)، دوشیزه به‌عشق باز می‌گردد، کرمانشاه: دیباچه.
    2. آذرپیک، آرش (1383)، لیلازنا دختر اسطوره‌های سرزمین من، قم: آذرپیک.
    3. آزادبخت، فروزان (1396)، دیگری (بررسی تحلیلی جریان‌های شعر معاصر ایران از سال ١٣۶٠تا ١٣٩٠)، تهران: پایا
    4. امین‌پور، قیصر (1384)، سنت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
    5. باباچاهی، علی (1389)، گزاره‌های منفرد، تهران: دیبایه.
    6. براهنی، رضا (1391) خطاب به پروانه‌ها، تهران: مرکز، چاپ پنجم.
    7. بهار، محمدتقی (1369)، سبک‌شناسی شعر، تهران: امیرکبیر.
    8. بهبهانی، سیمین (1377)، جای پای آزادی، تهران: نیلوفر.
    9. تسلیمی، علی (1396)، گزاره‌هایی در ادبیات معاصر ایران (شعر‌)، تهران: اختران.
    10. ساکی، بهمن (1397)، فرهنگ گونه‌های نوپدید، تهران: عصر داستان.
    11. مسیح، نیلوفر (1400)، جنس سوم، کرمانشاه: دیباچه.
    12. نوروزعلی، زینب (1400)، آنتولوژی زبانه‌نویسان ایران، تهران: شاپرک سرخ.
    13. همتی، آریو؛ رشیدی، علی (1400)، جنبش ادبی ١۴٠٠ (آنتولوژی فراشعر نویسان مولتی فونیک)١۴٠٠، تهران: مهرودل.